Τι είναι το cancel culture που «ανθεί» στα social media
- Alexia Svolou
- 17 Απρ
- διαβάστηκε 3 λεπτά
Η ψηφιακή ζωή και η συστηματική χρήση των social media διανθίζει την ζωή και το λεξιλόγιό μας με νέους όρους. Σήμερα μαθαίνουμε τι είναι το cancel culture, δηλαδή η κουλτούρα ακύρωσης (αμαύρωσης) ψηφιακών προφίλ από τους (έως πρόσφατα) ακόλουθούς τους. Κάτι σαν block και ghosting όλα μαζί!
Της Αλεξίας Σβώλου
Cancel στα ελληνικά θα πει ακυρώνω. Το cancel culture είναι η κουλτούρα ακύρωσης -και αμαύρωσής- ανθρώπων μέσω των social media. Το tik tok και τα άλλα social media καλλιεργούν και θρέφουν στους ανθρώπους την εμμονή να ποστάρουν διαρκώς τις ζωές τους, δημιουργώντας και διαδίδοντας κατά κανόνα μία τέλεια εικόνα που παίρνει σαν επιβεβαίωση τα likes και η οποία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή σαν ακύρωση αρνητικά.
Όπως εξηγούν οι κοινωνιολόγοι, μπορεί να σταματήσαμε να χρησιμοποιούμε με μανία «φίλτρα» και να προτιμούμε να ποστάρουμε τον εαυτό μας φυσικό (και όχι σαν σταρ του Χόλυγουντ) αλλά τα ενσταντανέ τα οποία ανεβάζουμε είναι προσεκτικά διαλεγμένα ώστε να αντιπροσωπεύουν μια ιδανική ζωή.
Σε αυτές τις αναρτήσεις που μοιραζόμαστε την ζωή μας με τον υπόλοιπο κόσμο και κυρίως με ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε πραγματικά, παίρνουμε τα likes σαν επιβεβαίωση. Τι γίνεται όμως αν ένα πρόσωπο που έχει μεγάλη απήχηση στα social media κάνει ένα λάθος; Πει ή σχολιάσει κάτι με απρεπή τρόπο ή εκφράσει από θυμό, αφέλεια ή παρορμητικότητα μια άποψη έξω από τον mainstream τρόπο σκέψης; Τότε το like, εκείνη η επιβράβευση που προκαλεί την έκκριση σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης στον οργανισμό αντικαθίσταται από δυσμενή σχόλια, σχόλια που επιχειρούν την ακύρωση το συγκεκριμένου προφίλ στα social media.
Αυτή η τάση της ακύρωσης –το cancel culture- δεν αφορά πάντα φίλους μας στο φυσικό κόσμο. Κυρίως αφορά ανθρώπους που τους λέμε «επώνυμους» και τους οποίους δεν γνωρίζουμε προσωπικά. Και αυτοί οι άνθρωποι βέβαια, ακόμα και αν είναι δημόσια πρόσωπα (άνθρωποι της πολιτικής, σκηνής, των γραμμάτων και των Τεχνών) έχουν δικαίωμα στο λάθος, όπως όλοι μας. Φυσικά όσο πιο προβεβλημένο είναι ένα άτομο, τόσο πιο προσεκτικά πρέπει να διατυπώνει τις απόψεις του, γιατί παντού υπάρχουν οι καλοθελητές που θα επιχειρήσουν είτε να τις διαστρεβλώσουν είτε να τις προβάλλουν με ακόμα πιο αρνητικό τρόπο.
Για παράδειγμα, υπάρχουν αθλητές που έχουν βρεθεί σε κακή μέρα δεν έχουν αποδώσει καλά -αυτό φυσικά δεν είναι κατακριτέο- αλλά από τον θυμό τους έχουν φερθεί άσχημα. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα θρυλικά πλέον ξεσπάσματα του κορυφαίου μας τενίστα Στέφανου Τσιτσιπά και τους διαπληκτισμούς του με τον πατέρα του. Επίσης ποιος μπορεί να ξεχάσει κάποια απαράδεκτα σχόλια που έχουν κάνει τηλεπαρουσιαστές, όπως η άθλια συζήτηση σε μεσημεριανό μαγκαζίνο για τα τετραγωνικά του σπιτιού του άτυχου ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού που πέθανε. Προσωπικά εκτιμώ ότι το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο θα έπρεπε να ξηλώνει αμέσως τέτοιους ανθρώπους από την τηλεόραση, γιατί η τηλεόραση είναι ένα πολύ δυνατό μέσο και οι άνθρωποι που βρίσκονται στο τιμόνι εκπομπών αποτελούν πρότυπα μίμησης για τους νέους. Θα πρέπει λοιπόν οι άνθρωποι αυτοί να έχουν τα προσόντα για τη θέση και να μην είναι σάπιοι…
Γιατί όμως τα σχόλια στα social media έχουν τόσο ισχυρό απόηχο; Στην περίπτωση που ένας άνθρωπος πει κάτι ή γράψει κάτι στα social media, η μεγάλη διαφορά με την αληθινή ζωή είναι ότι δεν μπορεί να το σβήσει, αν αλλάξει γνώμη. Η ψηφιακή μας ζωή έχει κάποια ιδιαίτερα γνωρίσματα που την καθιστούν διαφορετική από την κανονική ζωή. Για παράδειγμα χαρακτηριστικό της γνώρισμα είναι ότι παρουσιάζει μία ιδανική κατάσταση, σπάνια ή ποτέ δεν θα κάνουμε ένα post όταν θα είμαστε στεναχωρημένοι. Επίσης η ψηφιακή μας ζωή είναι σαν ανεξίτηλος λεκές.
Αυτό σημαίνει πως ό,τι γράφουμε, ακόμα κι αν το κατεβάσουμε έχουν προλάβει να το διαβάσουν κάποιοι άνθρωποι γιατί το feed είναι πολύ γρήγορο. Επίσης το ίχνος του μένει για πάντα.
Τι γίνεται λοιπόν αν κάποιος άνθρωπος κάνει ένα απρεπές σχόλιο ή μία απρεπή κίνηση στα social media; Αυτό που θα κάναμε όλοι στην καθημερινότητά μας και πριν από μερικές δεκαετίες που δεν υπήρχε ίντερνετ ούτε tik tok! Πρέπει να ζητήσει συγνώμη. Η συγνώμη είναι μεγάλη υπόθεση και αποκαθιστά το αίσθημα περί δικαίου στην κοινωνία.
Στα social media βέβαια η συγνώμη έχει άλλο ειδικό βάρος: Όταν κάνουμε ένα λάθος από το οποίο πλήττεται ένας άνθρωπος, πάμε και ζητάμε συγνώμη προσωπικά σε αυτόν, ενώ όταν κάνουμε ένα λάθος δημόσια θα πρέπει η συγνώμη να είναι επίσης δημόσια. Προφανώς αυτό δεν το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο αλλά είναι το «πρέπον». Κι ας μας γίνει μάθημα πως ορισμένες σκέψεις (θυμωμένες, ακραίες, ριζοσπαστικές, εκδικητικές) είναι καλύτερο να τις κρατάμε για τον εαυτό μας.
Δεν χρειάζεται να τα μοιραζόμαστε όλα…
Comments